Wysłany: 2008-10-12, 21:13 Poniemieckie cmentarze w naszej okolicy
Temat z okazji zbliżającego się 1 listopada jak najbardziej na czasie...
Jak powszechnie wiadomo, do 1945 Brzeg i najbliższa okolica były "niemieckie", później "polsko-rosyjskie", a od 1989 już "polskie".
Poniemieckie cmentarze na terenie Brzegu w przeważającej większości...znikły z powierzchni ziemi. Ich ślady możemy spotkać min w parku obok kina Słońce gdzie zdobią murek okalający fontannę, w murze przy cmentarzu na ul. Starobrzeskiej, w częsci chodników...no i jest jeszcze cmentarz na ul. Ofiar Katynia.
A gdzie się podziały cmentarze niemieckie z pobliskich wiosek? Dziś przypadkowo we wsi Wronów napotkałem na taki właśnie poniemiecki cmentarz, gdzie daty śmierci pochowanych sięgają nierzadko 1860 roku, natomiast daty narodzin to gdzieniegdzie sięgają nawet 1780 roku. Cmentarz jest w opłakanym stanie...ale jest. Dużo ludzi pochowano w lutym 1864 roku...
Dlaczego ten cmentarz ocalał? Wronów to jeszcze nie są tereny "mniejszości" gdzie dba się o historię, a gdzieniegdzie przy kościołach stoją pomniki poległych w 1 czy też 2 WŚ np. w Popielowie. Wiem, że wszystko co niemieckie było po '45 złem i należało "to" zniszczyć...ale sami popatrzcie, ze te nagrobki to "kawał" historii. Dawniej pisano oprócz imienia,nazwiska, dat urodzin i śmierci także stanowiska jakie zmarła osoba pełniła; na nagrobkach również ich "autorzy" pozostawiali swoje wizytówki ...
Czy Niemcy goszczący w Brzegu czy okolicy odwiedzają swoich przodków? Nie widziałem jeszcze żadnej niemieckiej wycieczki na cmentarzu przy Of Kat, a jak wiadomo wielu przyjezdnych Niemców ma wiele wspólnego z naszym miastem i regionem...zamek, ratusz, rynek...ale czy w planie wycieczek są cmentarze?
Resize of Rotation of SDC10880.JPG Reklama zakładu kamieniarskiego F.Peter, Brieg
jeszcze parę zdjęć...z tyłu na nagrobkach są wypisane teksty...chyba z Pisma Świętego...parę lat temu było głośno o Pępickim lapidarium Profesora Stanisława Niciei...pozwolę sobie zacytować fragment:
".....LAPIDARIUM
Podczas prowadzenia wykopów w ogrodzie co chwila wyłaniały się z ziemi fragmenty starych nagrobków. – Po dwudziestu latach pracy na Łyczakowie mam specjalną atencję do sztuki sepulkralnej – mówi prof. Nicieja. Zaczął te wykopane szczątki gromadzić, ustawiać pod kościelnym murem. Następne nagrobki odnaleziono w fundamencie spalonej stodoły. Zaczęli czyścić stare płyty z betonu, ziemi, pleśni. Pomagała w tym córka, która odczyszczone napisy pieczołowicie podmalowywała. – Odczytując napisy stopniowo ulegałem fascynacji, podobnie, jak na Łyczakowie – mówi rektor. Z tych nagrobków wyłaniał się obraz życia miejscowej społeczności, gdzie przenikały się wpływy niemieckie i polskie. Franz Sajonc, Heinrich Michalsky, Paulina Schwartz geboren Wieczorek, Walentin Goretcky – to nazwiska z fragmentów płyt znalezionych w ogrodzie Niciejów. W fundamencie stodoły trafili na nagrobki przedwcześnie zmarłych dzieci ostatniego pastora. Tak pod murem pępickiego kościoła zaczęło powstawać lapidarium.
Prof. Nicieja z chaszczy, obecnie wiejskich pastwisk i boisk, gdzie w czasach niemieckich były cmentarze ewangelickie, zaczął ściągać poniszczone, sprofanowane fragmenty płyt nagrobnych. I nagle grupa wrocławskich historyków sztuki podniosła protest, że nagrobki zostały wyrwane z kontekstu historycznego. – A przecież one już wcześniej z tego kontekstu zostały wyrwane – mówi prof. Nicieja. - Ja je tylko zbieram, ratuję przed ostatecznym zniszczeniem. Nie można dzieł sztuki pozostawiać na łasce losu. Pomniki, dzieła sztuki powinny być z ludźmi. Powinny być tam, gdzie przemieszcza się szlak ludzkich wędrówek.
historia cmentarza:
"...Przed wsią, w zaroślach stary cmentarz z nagrobkami z XVIII i XIX wieku byłych mieszkańców Wronowa rodu SCHALSCH, mieszkających w nim do wybuchu II wojny światowej. Staraniem władz gminy cmentarz został uporządkowany i warto tam się choć na chwilę zajrzeć. Jest to najstarszy cmentarz tak dobrze zachowany na terenie naszej gminy...."
jeden z takich cmentarz jest w lipkach -teraz są tam chowani Polacy ale są tam nadal groby niemieckie -stan ich mniej wiencej jak cmentarz prz ul. Ofiar Katynia.
Tekst dotyczy dawnego cmentarza Skarbimierza, na którym chowano także żołnierzy niemieckich w okresie II wojny - tak przynajmniej twierdzą niemieccy poszukiwacze grobów.
Zajrzałem na stare mapy i ciekawa jest historia tego miejsca.
Cmentarz, którego reliktem są jedynie dwa murowane słupki, miał kształt wydłużonego prostokąta, który swoim dłuższym bokiem przylegał do ulicy Konopnickiej. (Używane co rusz określenie cmentarz na Wierzbowej czy Włościańskiej, to zdecydowanie błąd.)
Fragmencik ziemi między dzisiejszą ulicą Konopnickiej a drogą do Pępic od zawsze należał do wsi Skarbimierz. Gdy na przełomie XIX i XX w. miasto kupiło ziemię od Skarbimierza w celu założenia Parku Wolności, ten fragmencik nadal pozostał przy Skarbimierzu, choć druga strona ul. Konopnickiej należała już do miasta.
Na mapach z 1884 r. i z roku 1914 okolica to szczere pole, jedyny ważny punkt to rozwidlenie szosy do Pępic i Skarbimierza.
Na mapie z około r. 1932 -1936 r. jest już zaznaczona zabudowa młyna, który się znalazł w widłach dróg do Pępic i Skarbimierza, zabudowania te stoją do dziś. I jest już cmentarz.
Jak przypuszczam teren w granice miasta został włączony ok. 1970 po wybudowaniu obwodnicy, bo wówczas uległy zmianom granice miasta.
Ostatni oglądałem pomnik poświęcony poległym w I wojnie mieszkańcom wsi Michałowice ( jeden z poległych nazywał się Jokiel, jak moja uczennica - może rodzina ? Sprawdzę ! ) , który znajduje się na skwerze przykościelnym . Często jeżdżę w tamte strony na przejażdżki rowerowe, ale wcześniej nie zauważyłem tego pomnika, zatem proszę o odp. osoby orientujące się w temacie. Czy pomnik został wyeksponowany niedawno w związku z pracami wokół kościoła ? Niestety "Żelazny Krzyż" został skuty po wojnie, ale pomnik jest w dobrym stanie.
Ten pomnik chyba już zawsze tam był, w każdym razie od kilku dobrych lat jest widoczny z szosy. O ile nie myli mnie pamięć, to wcześniej przykościelny cmentarz był zarośnięty i pomnik był przez to być może niewidoczny. Takie pomniki znajdowały się praktycznie w każdej miejscowości, przeważnie w pobliżu kościołów. Po wojnie władze i nowi mieszkańcyw jednych miejscowościach niezwłocznie je usuwały, w innych natomiast nikomu nie przeszkadzały. W Brzegu tablica z naswiskami poległych parafian znajduje się na ścianie kościoła ewangelickiego przy ul. Łokietka.
Pomnik został odkopany i wyeksponowany około 4-5 lat temu. Wcześniej był zakopany nieopodal miejsca w którym stoi. Kiedy został zakopany i z jakich przyczyn nie wiem. Postaram podpytać starszych mieszkańców. Pomnik upamiętnia też mieszkańców wsi Garbów, Piastowice, Myśliborzyce.
Dzięki. Z jakich powodów zakopywano te pomniki w czasach Komuny , to wiemy, ale dobrze, że obecnie , tj. od kilu lat, zmienia się nastawienie do tego typu pamiątek. W jednej z podoławskich wsi sołtys, który 40 lat temu wraz z kolegami zakopał taki pomnik, zamierza podjąć się jego wykopania i odnowienia.W Lipkach jest pomnik , ale zaniedbany , z czasów jeszcze wojny francusko-pruskiej 1870 r.Jak pisze Dziedzic Pruski, widocznie z powodu zaniedbanego skweru nie był wcześniej widoczny wspomniany pomnik.
Nie możesz pisać nowych tematów Nie możesz odpowiadać w tematach Nie możesz zmieniać swoich postów Nie możesz usuwać swoich postów Nie możesz głosować w ankietach Nie możesz załączać plików na tym forum Możesz ściągać załączniki na tym forum
Nasze Serwisy:
Nasze Serwisy:
