maleńkie zdjęcia zmodernizowanej fasady dawnego teatru brzeskiego i jego wnętrza z 1927 roku oraz wcześniejszego projektu tej fasady, dzieła Carla Ludecke z 1874 roku, możesz znaleźć na stronie 110, w arcyciekawej dla brzeżanina zainteresowanego dziejami budownictwa w Brzegu, książce pani Doroty Tscheschner (nota bene córki przedwojennego architekta miejskiego w Brzegu) pt. "Eine schlesische Perle Brieg Bauten erzahlen..." wydanej w Berlinie w 2004 roku, 221 niezwykle bogato ilustrowanych stron. Z pewnoscią jest ona dostępna w bibliotece np. muzeum, ja mam swój bezcenny dla mnie, egzemplarz zdobyty dzięki własnym staraniom.
Ostatnio zmieniony przez Lotnik 2007-04-16, 10:01, w całości zmieniany 2 razy
Może kogoś to zainteresuje, ale brzeski teatr posiadał widownię na ok. 700 osób po przebudowie w okolicach 1939 r. (przed przebudową miał ok. 100 miejsc), obrotową scenę, którą wywieziono po wojnie do Poznania. Teatr miał swoich aktorów i swoja orkiestrę. Jeżeli chodzi o zdjecia teatru, to fronton można zobaczyć na trzeciej stronie 'Illustrierter Fuehrer durch Brieg" autorstwa E. Guenthera z 1929 r. Zdjęcia foyer i szatni są w archiwum brzeskiego muzeum w Zamku.
Pozdr.
Brieger
a oto na zdjęciu pan, który był scenografem i producentem w teatrze w latach 1936 - 1937. nazywał się Joan Brehms. Zył w latach 1907 -1995 a po wojnie , do roku 1978 pracował w teatrze w czeskich Budziejowicach
Uzupełniając wiadomości o historii brzeskiej sceny, warto odnotować, że otarły się o nią późniejsze znakomite nazwiska. Oprócz przywołanego już J. Brehmsa należy przypomnieć śpiewaka Friedricha Weidemanna (*1871 – †1919). Jako baryton debiutował on w 1896 r. właśnie na deskach ówczesnego Stadttheater w Brzegu.
Inną ważną postacią, która zapisała się na trwałe w historii sztuki scenicznej jest aktor Herbert Köfer (*1921). On również swoje pierwsze kroki stawiał w Brzegu w latach 1940-1941. Mało kto pamięta, że aktor ten, mający bogatą filmografię, wystąpił także w polsko-niemieckiej koprodukcji. Chodzi o film Aleksandra Ścibor-Rylskiego „Sąsiedzi” z 1969 r., opowiadający o wydarzeniach „krwawej niedzieli” we wrześniu 1939 r. w Bydgoszczy. Köfer zagrał tam wówczas niemieckiego pastora Niemeyera.
Zachował się nawet plakat powojennego Teatru Miejskiego reklamujący "Tydzień Popularyzacji Teatru dla szerokich rzesz pracujących" od 8 I do 16 I 1949 r. W najbliższym czasie postaram się zamieścić krótką historie działalności Teatru.
Początki powojennego teatru w Brzegu sięgają 1946 r., kiedy to do miasta przybył jego przyszły dyrektor Lucjan Zitrig, o którym pisano w następujący sposób: „[…] Zjechał do miasta mały człeczyna o rozwichrzonej czuprynie, w okularach na nosie, typ przypominający pełne romantyzmu postaci „cyganerii” […] taki jeden z „wariatów-komediantów”, dla których głód i spanie na ławce w nieopalonej garderobie teatralnej były w ich wędrówce aktorskiej nie jeden raz najwierniejszym towarzyszem, ale w żaden sposób nie potrafiły zagasić tego wielkiego żaru umiłowania desek scenicznych, rozkochania aż do nieprzytomności w Melpomenie”. 1.
Po przyjeździe Zitriga został zatrudniony jako kierownik referatu Kultury i Sztuki w Zarządzie Miejskim. Z własnej inicjatywy, z pomocą Jana Polaka (późniejszego woźnego teatru), oraz ze wsparciem finansowy ZM przebudował budynek na Teatr Miejski z 450 miejscami, który mieścił się w dzisiejszej hali sportowej przy ul. Jana Pawła II. Uroczyste otwarcie Teatru im. Fredry odbyło się 14 grudnia 1946 r. Po przecięciu wstęgi głos zabrał prezydent miasta H. Łukasik a następnie inni zaproszeni goście. Po części oficjalnej Teatr Ziemi Opolskiej zagrał komedię w 3 aktach zatytułowaną- „Przydział Mieszkaniowy” autorstwa Bronisława Brońskiego. Pierwotnie miała być odegrana sztuka A. Fredry „Gwałtu co się dzieje”- która została jednak odwołana z powodu choroby jednego z aktorów.
Początki Teatru były trudne - na każde przedstawienie Dyrektor musiał pożyczać krzesła od różnych brzeskich zakładów a także żarówki, brakowało także podstawowych rekwizytów.
Początkowo na deskach brzeskiego Teatru wystawiano sztuki grane przez Teatr Ziemi Opolskiej były to m.in.:
17 XII 1946 r. - sztuka A. Fredry „Gwałtu co się dzieje” w reż. Stanisława Staśka. 192 widzów.
12 I 1947 r. „Romantyczni” E. Rostanda w reż. Staśka. 270 widzów.
15 I 1947 r. wodewil Stanisława Turskiego „Krowoderskie Zuchy” w reż. Bronisława Brońskiego. 425 widzów. 2.
11 I 1947 r. wystąpił także sowiecki teatr dramatyczny z Taszkentu wystawiając komedie Leoniewa „Niezwykły człowiek”. Na przedstawieniu dla żołnierzy obecnych było – 1000 osób, na wieczornym dla „cywilów” 800 osób.
W kwietniu 1947 r. Lucjan Zitrig zarejestrował w Ministerstwie Kultury i Sztuki zespół ochotniczy „Studio dramatyczne” przy Teatrze Miejskim w Brzegu. Pierwsza próba teatralna odbyła się 2 IV 1947 r. Zajęcia aktorskie Zitrig rozpoczął od szkolenia 4 osób, w maju 1947 r. liczba słuchaczy wzrosła do 19 osób. W programie znajdowały się lekcje analizy dramatu, studium roli, charakterologii i kostiumologii. Oprócz występów przed brzeską publicznością teatr wystawiał sztuki w: Grodkowie, Lewinie Brzeskim, Oławie, Strzelinie oraz Wiązowie. Do sierpnia 1948 r. wystawił 34 spektakle przy 8942 widzach w samym Brzegu.3. Średnio w miesiącu zespół grał 2-4 przedstawienia.
Od 3 marca 1948 r. (z datą wsteczną 1 stycznia) Zarząd Miejski oddał w formie dzierżawy Teatr Zitrigowi z dotacją 15 tys zł. miesięcznie. Zitrig wystarał się także o dodatkową subwencje z Ministerstwa Kultury i Sztuki w wysokości 30 tys. miesięcznie.
W związku z drugą rocznicą otwarcia Teatru oraz zjednoczenia partii 11 grudnia 1948 r. odbyła się premiera komedii Buse-Feketeiego „Jan” w adaptacji Stefana Ordęgi-Różnickiego. Dyrektor oraz cały zespół teatru otrzymali od Prezydenta Miasta dyplomy i kwiaty w dowód uznania dotychczasowej pracy.
W dniach 8 do 16 I 1949 r. zorganizowano „Tydzień popularyzacji teatru”, w którym odegrano sztuki z dotychczasowego repertuaru.
W 1949 r. Teatr Miejski w Brzegu znalazł się w bardzo trudnej sytuacji finansowej. Jak informował Dyrektor w piśmie z dnia 5 II 1949 r. do Biura Koordynatora Ruchu Amatorskiego przy Ministerstwie Kultury i Sztuki w Warszawie. ZM od 5 miesięcy nie przekazywał przyznanej wcześniej subwencji, cofnięto także zwolnienie od podatku widowiskowego. Problemy finansowe Teatru nie odbiły się jednak na jego działalności. Jak donosił Wydział Kultury i Sztuki we Wrocławiu w piśmie do Ministerstwa Kultury i Sztuki z dnia 9 II 1949 r., powołując się na inspekcje z 6 lutego tegoż roku stwierdził, iż teatr „ jest fachowo prowadzony i bardzo dobrze spełnia swoją role społeczną, jako jedyna placówka kulturalna w tym mieście. Teatr w Brzegu przez swoja działalność wysuwa się na czołowe miejsce teatrów tego typu na Dolnym Śląsku. Wydział zaproponował podwojenie subwencji, która przyczyni się do rozwoju teatru.” 4. W 1949 r. Lucjan Zitrig został skazany przez Urząd Skarbowy w Brzegu na karę grzywny za popełnienie występku skarbowego za prowadzenie teatru od 1948 do 1949 r. bez karty rejestracyjnej. W odwołaniu od decyzji US Zitrig pisał: „Zaznaczam, że gdyby mi w lipcu 1948 r. kazano wykupić kartę rejestracyjną zerwałbym natychmiast umowę z ZM, ku czemu miałem powody, ponieważ ZM nie dotrzymywał umowy, płacąc dotacje często z kilku miesięcznym opóźnieniem i cofając zwolnienie od podatku widowiskowego”5 .
W 1950 r. Lucjan Zitrig został zaangażowany początkowo jako scenograf, później jako aktor w Teatrze Młodego Widza we Wrocławiu.
Niestety nie posiadam informacji o późniejszej działalności Teatru.
Wykaz przedstawień zagranych przez „Studio dramatyczne” przy Teatrze Miejskim w Brzegu (1947 – 1949):
„Sublokatorka”
„Ludzie są Ludźmi” Grzymaly-Siedleckiego.
„Chochlik”
„Diablica” Karola Schonherra
„Człowiek który szukał śmierci”
„Koniec Świata” Bronisława Bakały
„Małżeństwo Loli” H. Zbierzchowskiego
„Błąd młodości” Stefana Kiedrzyńskiego
„Chory z urojenia” Moliera
„Jan” komedia Buse-Feketeiego w adaptacji Stefana Ordęgi-Różnickiego
„Dziady” w opracowaniu Stanisła Iłowskiego
Zespół pracował także nad:
„Wierną Rzeką” Stefana Żeromskiego w oprac. scenicznym Stefana Ordęgi-Różnickiego
„Moralność Pani Dulskiej” G. Zapolskiej
Aktorzy występujący w Teatrze Miejskim w Brzegu 6
J. Słowikowska
Kazimiera Borzym
Jerzy Kozłowski
Oparek
E. Nowak
Aleksandrowicz
Hecówna
Cumbrowska
Różnicka
Machalski
J. Zmitrowicz
M. Majewicz
Przypisy
1. Stefan O. Różnicki, Słowo o cennej inicjatywie. Teatr Miejski w Brzegu uczciwie spełnia swoją misję przyciągając jak magnes szerokie masy widzów, Kurier, nr 221, 13 sierpnia 1948 r., s. 4.
2. APWr, Urząd Wojewódzki Wrocławski, sygn. XVII/77, s. 11.
3. Stefan O. Różnicki, Słowo o ...
4. ApWr, UWW sygn. XVII/82, s. 37.
5. APWr, UWW, sygn. XVIII/97, s. 73.
6. Stefan O. Różnicki, Sztuką „Jan” uczcił Brzeg Dzień Zjednoczenia, Gazeta Robotnicza, nr 1 (951) z 1949 r. Tegoż, Prapremiera w Teatrze Miejskim Błąd Młodości” Komedia w 3 aktach Stefana Kiedrzyńskiego, Kurier, nr? z 19 11 1948 r., s. 4. Tegoż, Teatr w Brzegu. Dziady misterium ludowe w opracowaniu Stanisła Iłowskiego, Słowo Polskie, nr 318 z 18 XI 1948 r., s. 4.
Wśród aktorów występujących w brzeskim teatrze jest nazwisko Oparek. Chodzi o Eliasza Oparka, który znany jest jako Eliasz Kuziemski. Występował on w wielu filmach, między innymi w 'Samych Swoich' grał rolę Kokeszki.
Ostatnio zmieniony przez Brieger 2008-03-06, 20:31, w całości zmieniany 1 raz
Jeśli chodzi o przedwojenne losy Teatru Miejskiego w Brzegu, to podstawowym źródłem informacji są dwie książki: Bärbel Rudin (Hrsg.) Funde und Befunde zur Schlesischen Theatergeschichte, Dortmund 1983 oraz Karl Weber Geschichte der Theaterwesens in Schlesien. Daten und Fakten - von den Anfängen bis zum Jahre 1944, Dortmund 1980.
O historii budynku teatralnego krótki artykuł napisał Romuald Nowak (Teatr Miejski w Brzegu, „Panorama Powiatu Brzeskiego” z 17.09.2007). Archiwalia dotyczące przebudowy w latach 1956-1968 znajdują się w Archiwum Państwowym we Wrocławiu, zespół Przedsiębiorstwo Państwowe Pracownie Konserwacji Zabytków - Oddział we Wrocławiu, sygn. 553.
Natomiast garść informacji o działalności powojennego Teatru Miejskiego i Zespołu Amatorskiego w Brzegu przynosi praca Henryka Tymona Jakubowskiego Amatorski ruch teatralny. Zarys historii 1939-1975, Warszawa 1987. Wynika z niej, że teatr uległ likwidacji jeszcze w 1949 r.
Jest to prawdopodobne, ponieważ niektórzy aktorzy (m.in. wspomniana Kazimiera Borzym) od 1950 r. występowali w Teatrze Ziemi Opolskiej w Opolu, zob. Cz. Mykita-Glensk Życie teatralne Opola. Od czasów najdawniejszych do współczesności, Opole 1976 oraz www.e-teatr.pl/en/realizacje
Warto też sprostować informację, że Zitrig był w 1950 r. w Teatrze Młodego Widza we Wrocławiu jedynie scenografem. W sztuce A. Fredry Ostatnia wola (premiera 15.09.1950 r.) był współautorem scenografii, ale również zagrał rolę Zawilskiego, zob. www.e-teatr.pl/en/realizacje
Przyczyną, dla której stosunkowo późno zaczął grać w polskim teatrze jako aktor (w 1950 r. liczył 57 lat), była jego początkowo słaba polszczyzna. Zitrig pochodził z rodziny żydowskiej z Mołdawii, a językiem jego edukacji był niemiecki. Jako aktor debiutował w teatrach niemieckojęzycznych jeszcze w 1913 r. w Katowicach.
Nie możesz pisać nowych tematów Nie możesz odpowiadać w tematach Nie możesz zmieniać swoich postów Nie możesz usuwać swoich postów Nie możesz głosować w ankietach Nie możesz załączać plików na tym forum Możesz ściągać załączniki na tym forum
W najbliższym czasie postaram się zamieścić krótką historie działalności Teatru.
Nasze Serwisy:
Nasze Serwisy:
