Forum Brzeg
Forum miasta Brzeg. (ISSN 1869-609X)

Historia - Brzeg na mapach

GNOM - 2019-01-28, 10:12
Temat postu: Brzeg na mapach
Dostałem prośbę aby przekazać różne mapki Brzegu jakie posiadam więc je będę sukcesywnie wklejał bo jest tego troszeczkę.
GNOM - 2019-01-28, 10:15

kolejne
GNOM - 2019-01-29, 10:25

kolejne
kwm - 2019-01-29, 11:30

Dzieki GNOM. Na niektorych mapach mozna dopatrzec sie naprawde ciekawych rzeczy, np. na jednej z nowoczesniejszych prezentowanych przez Ciebie map, moja uwage zwrocil dziwny przebieg obecnej ul. Lokietka w okolicy dzisiejszego parkingu kolo Romeo i Kauflandu (na rysunku zaznaczone niebieskim okregiem). Wyglada to mniej wiecej tak, jakby jadac od strony Pawlowa przebieg ulicy raptownie skrecal w lewo, by zaraz rownie raptownie skrecic w prawo (omijajac park dzisiejszego szpitala). Czy to przeklamanie mapy, czy tez moze odcinek, ktory znamy dzisiaj zostal po prostu dobudowany (zaznaczylem na czerowno)?

Inne z kolei pytanie dot. starego kanalu Odrzanskiego, ktory pojawia sie juz na mapach, na ktorych Brzeg byl jeszcze forteca (chyba, ze nie jest to kanal, a jedynie dawny ciek wodny). Kiedy pierwszy kanal zostal wykopany?

Proponuje jeszcze zwrocic uwage na dlugi i prosty ciag ulic Ziemii Tarnowskiej, Ofiar Katynia, Kamiennej, prowadzacy do centrum miasta.

GNOM - 2019-01-29, 11:38

To nie przekłamanie- obecny prosty kawałek idzie przez dawny cmentarz- oryginalnie droga biegła jak na mapie- jest też do zobaczenia dziś - po niej wjeżdża się na parking do kauflanda , obok kaflarni, dawnego urzędu skarbowego, a dalej stoją dwie kamieniczki, aby dziś wjechać na ul. Szkolną. Spójrz na ten fragment w google maps :)
kwm - 2019-01-29, 11:48

Tak jest. Na potwierdzenie zamieszczam widok z google maps. Zielony skwerek przy parkingu obok kaflarni byl zatem czescia cmentarza (obecenego parku szpitala).
Dziedzic_Pruski - 2019-01-29, 22:10

Zbocznikowanie kolana dzisiejszej ulicy Łokietka przez cmentarz nastąpiło już przed wojną, bo jest widoczne na przedwojennych planach miasta, np. tym kilka przyczynków wyżej. Niestety nie znalazłem w brzeskiej literaturze żadnej konkrektnej informacji na ten temat, a jedynie mglistą wzmiankę, że w ramach tzw. robót publicznych w okresie kryzysu gospodarczego i bezrobocia w latach 1925 – 1927, wówczas powstał również brzeski stadion, dokonano rozbudowy Logaustrasse jako trasy wylotowej z miasta. Być może kolano ścięto więc właśnie wtedy.

Dosyć kręty przebieg traktu prowadzącego do Opola i dalej na Górny Śląsk, bo należy uwzględnić również zakręt ul. Piastowskiej koło poczty, może mieć paradoksalnie związek ze wspomnianym przez kwm-a długim i prostym ciągiem ulic Ziemi Tarnowskiej, Ofiar Katynia i Kamiennej, prowadzacym do centrum miasta. Wiąże się to z tym, że aż do XVII w. na trakt górnośląski prowadziła Brama Opolska, stojąca mniej więcej na skrzyżowaniu ulic Chrobrego, Dzierżonia i Kamiennej. Trakt przebiegał przez przedmieście Nowe Domy (Ofiar Katynia) i dalej w stronę Kruszyny. Gdy w w latach 80. XVII w. rozbudowywano brzeską twierdzę, trakt górnośląski poprowadzono przez Brzeską Wieś (Stary Brzeg) i Pawłów. Brama Opolska, dotąd jedna z głównych bram miejskich, zamknięta już podczas wojny 30-letniej, została wtedy ostatecznie zdegradowana do furty dla pieszych, a jej funkcję przejęła pobliska Brama Starobrzeska, odtąd zwana Nysańską, znajdująca się na skrzyżowaniu ulic Długiej, Piastowskiej i Chrobrego. Tak bliska lokalizacja drugiej bramy wydaje się nieco dziwna i być może była spowodowana bezpośrednim sąsiedztwem Brzeskiej Wsi, która, nim znalazła się w swoim obecnym miejscu przy ul. Starobrzeskiej, była kilka razy przenoszona dalej od miasta w związku z rozbudową twierdzy, podobnie jak cmentarz ewangelicki i kościół Trójcy Św. Pierwotnie Brzeska Wieś leżała gdzieś w okolicach ulic Piastowskiej i Powstańców Śląskich, czyli dawnej ul. Ogrodowej, wytyczonej w 1780 r. przez stary cmentarz i ogrody Brzeskiej Wsi. Być może Brama Starobrzeska powstała później od Opolskiej, co może się z kolei wiązać z hipotezą, że pierwotnie obszar miasta ograniczała od południa linia późniejszej ul. Długiej i dopiero później został on poszerzony o pas po linię późniejszej ul. Chrobrego.

Dawna lokalizacja Brzeskiej Wsi może być też powodem istnienia zakrętu ul. Piastowskiej przy poczcie, który nawiasem mówiąc, również planowano ściąć – w latach 30. opracowano projekt połączenia dzisiejszych ulic Chrobrego i Łokietka: odcinek fosy przy poczcie miał zostać zasypany, a na jego miejscu miał powstać trójkątny plac.

kwm - 2019-01-31, 11:31

Dzieki Dziedzicu. Niesamowite jest to, ze niektore sredniowiecznych drog, bedacych po za obrebem murow miasta, jest ciagle wykorzystywana do dzis.

Dziedzicu, a czy pierwszy kanal pamieta czasy brzeskiej twierdzy? Bo tak wynika z niektorych map zaprezentowanych wyzej.

Dziedzic_Pruski - 2019-01-31, 21:38

Pierwszy kanał żeglugowy przekopano w 1842 r., przypuszczalnie wykorzystując częściowo Starą Odrę. Na planie twierdzy z 1766 r. rzeczywiście widoczny jest jakiś wpadający do Odry ciek wodny, jak się wydaje skanalizowany. Przypuszczalnie chodzi jednak o część wspomnianego wyżej starorzecza, które – jak to można prześledzić w sąsiednim wątku o Ogrodzie Abrahama – rozlewało się dość szeroko, tracąc się w końcu w mokradłach. Końcową część cieku z przerzuconym nad nim mostem przedstawiono na rycinie z początku XIX w.

Jednak żegluga odbywała się bez wątpienia na Odrze. Statki płynące w dół rzeki spływały po jazach, a płynące w górę rzeki wciągano specjalną windą/ podnośnią na Kępie Młyńskiej. W latach 1745 – 1750 na kępie zbudowano śluzę z mocnego drewna dębowego, która w 1775 r. była już w bardzo złym stanie i musiano ją odremontować. Śluzę tę przedstawiono na planie z 1766 r. – patrz powiększenie. Być może – o ile dobrze interpretuję rysunek - na jazie młyńskim widoczna jest też wspomniana winda do wciągania statków, ale mogę się mylić.

Warto też zwrócić uwagę na widoczne w prawym górnym rogu młyny – u góry Niemiecki z pięcioma kołami młyńskimi, a poniżej Polski z siedmioma. W lewym dolnym rogu widoczny jest tartak z dwoma kołami.

W latach 1804 – 1807 śluzę zbudowano na nowo z kamienia. Jednorazowo mieściły się w niej dwa statki, a wodę wypompowywano przy użyciu maszyny parowej. Gdy w 1842 r. przekopano w końcu kanał żeglugowy i zbudowano na nim nową śluzę, starą na Kępie Młyńskiej rozebrano i zasypano.

Dziedzic_Pruski - 2019-02-01, 08:15

W wątku o Ogrodzie Abrahama była mowa o tym, że cech rybaków posiadał prawo połowu ryb w rozlewisku Starej Odry. W związku z tym można wysnuć hipotezę, że wspomniany wyżej ciek wodny, wpadający do Odry, był być może kanałem umożliwiającym dopłynięcie do tego rozlewiska.
GNOM - 2019-02-01, 10:48

Jedna z moich ulubionych
anthropos - 2019-02-01, 11:16

Dziedzic_Pruski napisał/a:
...można wysnuć hipotezę, że wspomniany wyżej ciek wodny, wpadający do Odry, był być może kanałem umożliwiającym dopłynięcie do tego rozlewiska.
Tak właśnie było. Potwierdza to plan Brzegu i okolic z 1807 r. Nie przypadkiem także ujście starego kanału żeglownego do rzeki znajdowała się dokładnie w miejscu starszego cieku wodnego Alte Oder wpływającego do Odry.
anthropos - 2019-02-02, 13:01

Na powyższym planie z 1807 r. na wyspie Abrahama z obiektów gospodarczych znajdował się jedynie skład drewna (Holzplatz) oraz wapiennik (Kalkosen). Czy jest to wspomniany w innym miejscu wapiennik Frankego? Czy wiadomo coś więcej o tej postaci?
Dziedzic_Pruski - 2019-02-05, 20:38

W maszynopisie Richtsteiga, w zeszycie opisującym lata 1840 - 1890 mowa jest jedynie o tym, że nieopodal wybudowanego w 1820 r. młyna papierniczego Grossa i Falcha działał dwupiecowy wapiennik Frankego, a naprzeciw, na lewym, tj. miejskim brzegu Odry - wapiennik Mühmlera. Oba wapienniki zaznaczono na planie z 1860 r.

W roczniku 1846 Tygodnika Brzeskiego dla Czytelników ze Wszystkich Stanów zamieszczono sprawozdanie z działalności magistratu, w tym skład różnych gremiów i komisji. Fabrykant wapna Franke figuruje tam jako członek deputacji budowlanej od 1842 r., a jego konkurent, fabrykant wapna Mühmler jako zastępca deputowanego miejskiego. Mühmlerowi poświęcono przy tym nieco więcej uwagi: obywatel miejski od 1829 r., naczelnik okręgu w latach 1837 - 1843, członek komisji klasyfikacyjnej podatku stanowego od 1841 r., zastępca członka od 1844 r.

W zbiorach cyfrowych Szukajwarchiwach po linkiem
https://szukajwarchiwach.pl/45/1242/0/13.2/3145/str/1/1/15#tabSkany
znajdują się akta w sprawie zakładania korzystnych pieców do wypalania wapna i cegieł z paleniskami na węgiel, wedle wzorów ze Świdnicy i Świebodzic. Są tam również rysunki.

Michumm - 2019-02-05, 21:37

Witam, czy kolego GNOM posiadasz jedynie mapy Brzegu? Czy również Opolszczyzny i dś? Może coś na wymianę, zaraz przysiądę i wkleję ale niestety fragmenty tylko bo całych nie mogę :(
GNOM - 2019-02-05, 22:07

Tak mam trochę tych map, ale... nie mogę wszystkich na raz pokazać bo są na kilku dyskach zewnętrznych które są w kilku miejscach na terenie Dolnego śląska :) nie mam ich po prostu pod ręką dlatego wrzucam je na raty.
Michumm - 2019-02-05, 22:22

Wrede? Urmestischblatt?
kwm - 2019-02-08, 11:10

Wracajac do omawianego wyzej fragment drogi, zauwazylem ciekawa rzecz na Google street. Otoz przesuwajac sie zaledwie kilka metrow, mozna tam zauwazyc zielony skwerek przy obecnym parkingu sprzed i po wycince tamtejszej roslinnosci.
post mortem - 2019-02-08, 20:00

Jestem w stanie zrozumieć wycinkę starych drzew, które zagrażają bezpieczeństwu, ale w tym przypadku totalny bezsens i głupota.

Teren bardzo ciekawy. Podczas budowy nowej drogi / ulicy z tego widoku w prawo na Ofiar Katynia natrafiono na stare grobowce - było to opisywane chyba w lokalnej prasie i w B24.

Dziedzic_Pruski - 2019-02-08, 20:21

Bo tam ciągle jest cmentarz, a jego "likwidacja" polegała po prostu na usunięciu nagrobków.
GNOM - 2019-04-14, 15:59

Dziś cztery mapy które rzadziej można spotkać, a szkoda bo są doc ciekawe.

Powered by phpBB modified by Przemo © 2003 phpBB Group