Takiktośtam - 2017-08-27, 16:32 Temat postu: Mityczne kobiety na fasadzie Zamku Witam, chciałbym przytoczyć pewien fragment książki Mieczysława Zlata "Zamek piastowski w Brzegu", Instytut Śląski w Opolu, Opole 1988 rok "Na pilastrze prawej wiązki na przykład występują po sobie, kolejno od dołu, przedstawienia: kobiety oplecionej przez węża, kobiety z delfinem wylewającej wodę z dzbana, Lukrecji, pelikana karmiącego małe i Pegaza. Dwie pierwsze figury bywają często stosowane jako alegorie elementów kosmosu: ziemi i wody. Z pozostałych trzech tylko Pegaz mógłby ostatecznie zostać uznany za symbol trzeciego żywiołu - powietrza, choć nie znamy innych przykładów takiej jego funkcji znaczeniowej. Pelikan natomiast należy do innych kontekstów symbolicznych, a rzymska Lukrecja, całkowicie obca alegorycznym zestawieniom czterech elementów, wiąże się doskonale kompozycyjnie z obiema niższymi postaciami jako trzeci wariant kobiecego aktu. Motywy figuralne tego najbogatszego pilastra fasady można by wiązać w inną jeszcze całość znaczeniową, akcentując związek ich umieszczenia po stronie kobiecej - z przedstawieniami trzech kobiet. W postaci umieszczonej najniżej można by wtedy domyślać się Ewy, a całą trójkę objaśniać jako najsławniejsze kobiety czy po prostu stereotypy kobiecości. (Pegaz wieńczący pilaster jest popularnym symbolem sławy). Obok (...) Ewy mielibyśmy mitologiczną władczynię mórz Tetydę oraz (...) wzór wierności małżeńskiej - Lukrecję. Pelikan (...) byłby przykładem ofiarnego macierzyństwa (...) " anthropos - 2017-09-24, 17:35 Fragment jednego z pilastrów w barwnej fotografii. anthropos - 2017-09-25, 13:24 Identyfikacja postaci nie nastręcza większych wątpliwości, raczej odtworzenie całościowego programu ideowego stwarza znacznie szersze możliwości historykom sztuki. Z tego, co wiem, tylko profesor Zlat podejmował się interpretacji wyobrażeń przedstawionych na pilastrach bramy wjazdowej zamku w Brzegu. Szkoda, że Takiktośtam dokonał skrótów w tekście, bo trochę utrudniło to odczytanie intencji autora. Nie dysponuję książeczką Zamek piastowski w Brzegu, skąd pochodzi ów cytat, ale posiadam tekst z publikacji tegoż samego autora Brzeg (2 wydanie Wrocław 1979, 1 – 1960). Oto stosowany fragment: Na pilastrze prawej wiązki na przykład — z datą „1552” — następują po sobie od dołu przedstawienia: kobiety z wężem, kobiety z delfinem wylewającej wodę z dzbana, Lukrecji, pelikana karmiącego małe i Pegaza. Dwie pierwsze figury bywają często stosowane jako alegorie elementów kosmosu: ziemi i wody, z pozostałych — tylko Pegaz mógłby ostatecznie być uznany za symbol trzeciego elementu, powietrza, choć nie znamy przykładów takiej jego funkcji znaczeniowej. Pelikan natomiast należy do innych zespołów symbolicznych, a rzymska Lukrecja, całkowicie obca alegorycznym przedstawieniom czterech elementów, wiąże się doskonale kompozycyjnie z obiema niższymi postaciami jako trzeci wariant kobiecego aktu. Motywy figuralne tego najbogatszego pilastra fasady można by wszakże wiązać w inną jeszcze całość znaczeniową, akcentując związek ich umieszczenia po stronie posągu księżny Barbary — a więc niejako po stronie „kobiecej” - z przedstawieniami trzech kobiet. W najniżej umieszczonej postaci można by wtedy domyślać się Ewy, a całą trójkę objaśniać jako najsławniejsze kobiety czy po prostu stereotypy kobiecości. (Wieńczący pilaster Pegaz jest popularnym symbolem sławy.) Obok oczywistej w takim zestawieniu pierwszej matki Ewy, mielibyśmy mitologiczną władczynię mórz Tetydę, sławioną jako matka (Achillesa), oraz wywodzący się z tradycji rzymskiej, głośny wzór wierności małżeńskiej — Lukrecję. Pelikan karmiący własną krwią potomstwo, byłby tu przykładem ofiarnego macierzyństwa w świecie zwierzęcym albo symbolem takiego macierzyństwa w ogóle. Rozwijając interpretację w tym kierunku można by się dopatrzyć pewnej „symetrii" znaczeniowej w doborze motywów „męskich" na wiązce pilastrów pod posągiem księcia Jerzego II (chłopcy, dzicy mężowie, głowa męska, herbowy orzeł śląski). Ani taki podział motywów na „kobiece" i „męskie" nie jest jednak w kompozycji reliefów przestrzegany konsekwentnie, ani nie sposób dostrzec drugiej grupy, która dałaby się scalić w wątek treściowy, choćby tak hipotetyczny, jak sugerowany dla pilastra z trzema kobiecymi aktami. Rzecz przedstawia się raczej tak, jak gdyby rzeźbiarz zestawiał dowolnie motywy wyrwane z różnych kontekstów znaczeniowych, kierując się w swoim wyborze przede wszystkim dekoracyjnymi walorami elementów obrazowych. Gdyby zaś ktoś chciał zapoznać się z przypisami zawierającymi literaturę do tej interpretacji, to odsyłam do artykułu: M. Zlat, Brama zamkowa w Brzegu. „Biuletyn Historii Sztuki” R. 24: 1962, nr 3-4. Takiktośtam - 2017-09-27, 18:51 Oto cały odnośny fragment, choć starałem się aby moje skróty nie miały większego wpływu na przekaz: "Analiza dekoracji pilastrów przyziemia prowadzi do wniosku, że zastosowano szereg motywów, nie doceniając chyba ich znaczenia symbolicznego i ograniczając ich rolę do zdobienia. Same pilastry są zresztą podporządkowane zasadniczej idei łuku triumfalnego, który swymi formami wzbogacają i uświetniają. Niektóre figury pilastrów zdają się być fragmentami większych całości znaczeniowych, rozbitych na elementy i rozdzielonych. Na pilastrze prawej wiązki na przykład występują po sobie, kolejno od dołu, przedstawienia: kobiety oplecionej przez węża, kobiety z delfinem wylewającej wodę z dzbana, Lukrecji, pelikana karmiącego małe i Pegaza. Dwie pierwsze figury bywają często stosowane jako alegorie elementów kosmosu: ziemi i wody. Z pozostałych trzech tylko Pegaz mógłby ostatecznie zostać uznany za symbol trzeciego żywiołu - powietrza, choć nie znamy innych przykładów takiej jego funkcji znaczeniowej. Pelikan natomiast należy do innych kontekstów symbolicznych, a rzymska Lukrecja, całkowicie obca alegorycznym zestawieniom czterech elementów, wiąże się doskonale kompozycyjnie z obiema niższymi postaciami jako trzeci wariant kobiecego aktu. Motywy figuralne tego najbogatszego pilastra fasady można by wiązać w inną jeszcze całość znaczeniową, akcentując związek ich umieszczenia po stronie kobiecej - z przedstawieniami trzech kobiet. W postaci umieszczonej najniżej można by wtedy domyślać się Ewy, a całą trójkę objaśniać jako najsławniejsze kobiety czy po prostu stereotypy kobiecości. (Pegaz wieńczący pilaster jest popularnym symbolem sławy). Obok oczywistej w takim zestawieniu pierwszej matki Ewy mielibyśmy mitologiczną władczynię mórz Tetydę (sławioną jako matka Achillesa) oraz wywodzą cy się z tradycji rzymskiej, głośny wzór wierności małżeńskiej - Lukrecję. Pelikan karmiący własną krwią potomstwo byłby w takim przypadku przykładem ofiarnego macierzyństwa w świecie zwierząt albo symbolem takiego macierzyństwa w ogóle. Rozwijając interpretację w tym kierunku, można by się dopatrzeć pewnej symetrii znaczeniowej w doborze motywów "męskich" na wiązce pilastrów pod posągiem Jerzego II (chłopcy, dzicy mężowie, głowa męska). Ani taki podział na motywy "kobiece" i "męskie"nie jest jednak w kompozycji reliefów przestrzegany konsekwentnie , ani też nie sposób dostrzec innej grupy, która dałaby się scalić w wątek treściowy tak choćby hipotetyczny, jak sugerowany dla pilastra z trzema kobiecymi aktami. Rzecz przedstawia się raczej tak, jak gdyby rzeźbiarz zestawiał dowolnie motywy wyrwane z różnych kontekstów znaczeniowych, kierując się w swoim doborze przede wszystkim dekoracyjnymi walorami elementów obrazowych. " Obie pozycje wskazane przez anthroposa znajdują się w bibliografii cytowanej tu książki dlatego tak wiele między nimi podobieństw anthropos - 2017-09-30, 21:50 Dzięki za zamieszczenie tekstu. Skłania mnie on do refleksji nad tym, jak wielkie znaczenie dla edukacji w dziedzinie historii, sztuki, symboliki, estetyki etc. ma zespół rzeźb i płaskorzeźb bramy zamkowej w Brzegu. Aż prosi się, aby wykorzystując obecne możliwości w dziedzinie fotografii cyfrowej, wykorzystać to wielkie bogactwo w edukacji młodego pokolenia. Ogromne pole do popisu dla Muzeum oraz placówek oświatowych i kulturalnych miasta. Można wykorzystać choćby tą bazę: http://dk.bu.uni.wroc.pl/...ocId=5000120066 Takiktośtam - 2017-10-02, 11:24 Obawiam się że aby zainteresować większą część społeczeństwa tym co znajduje się na bramie należałoby napisać książkę w stylu Dana Browna że znajdują się tam wskazówki do ukrytego skarbu Templariuszy(choć w tym wypadku może bardziej joannitów) i nakręcić film z biegającym po Brzegu Tomem Hanksem  w innym przypadku będzie to lektura tylko i wyłącznie dla najzagorzalszych fascynatów
|
